Risicobeoordeling
Een belangrijk aspect in zowel de Machinerichtlijn als de Richtlijn Arbeidsmiddelen is het uitvoeren van een risicobeoordeling voor alle gebruiksfasen van de machine. Bij het wijzigen van machines dient opnieuw een risicobeoordeling te worden uitgevoerd. Het doel hiervan is het bereiken van het gewenste veiligheidsniveau. De meest voor de hand liggende systematiek voor de risicobeoordeling is beschreven in de Europese norm EN-ISO 14121-1 (voorheen NEN-EN 1050).
Voor de uitvoering van een risicobeoordeling zijn de volgende gegevens nodig:
- Machinegegevens zoals:
- Beschrijving van de verschillende fasen van de levensduur van de machine;
- Verzameltekeningen, schema’s, informatie over de machine;
- Gegevens over de benodigde energiebronnen;
- Gegevens over vergelijkbare machines;
- Gebruikershandleiding van de machine;
- Technische specificaties;
- De van toepassing zijnde regelgeving;
- Relevante normen;
- Veiligheidsdocumenten;
- Gegevens over ongevallen / bijna ongevallen; van de machine
- Relevante ergonomische principes.
Stappenplan risicobeoordeling volgens EN-ISO 14121-1
Hieronder wordt kort het stappenplan beschreven waarmee een risicobeoordeling van een machine kan plaatsvinden. Dit plan uit EN-ISO 14121-1 bestaat uit 4 stappen. In onderstaand schema zijn de verschillende fases uitgewerkt.
- Stap 1: bepaling of vaststelling van de grenzen van de machine;
- Stap 2: identificatie van (latente en significante) gevaren;
- Stap 3: inschatting van de risico’s;
- Stap 4: risico-evaluatie.
Periodieke keuringen
Keuren is een verzamelnaam voor alle activiteiten op het gebied van inspecteren, meten en beproeven. Een bijdrage aan de veilige staat van arbeidsmiddelen kan door een periodieke keuring of inspectie gewaarborgd worden. Keuren houdt in dat de technische staat van het arbeidsmiddel wordt vergeleken met normen. Een keuringsnorm voor een noodstopvoorziening kan bijvoorbeeld bestaan uit:
- het inspecteren van de noodstopknop (beschadigingen, slijtage e.d.) en
- het testen van de noodstopknop (worden alle energiebronnen afgeschakeld die afgeschakeld behoren te worden).
Voor het keuren van arbeidsmiddelen in het eigen bedrijf tijdens de gebruiksfase, is het praktisch een checklist te maken, specifiek voor de te keuren arbeidsmiddelen. De checklist dient tevens als keuringsformulier waarop de keuringsdatum wordt vastgelegd, de keurmeester en de gevonden afwijkingen worden vastgelegd. Onderaan het formulier kan een vrije ruimte worden toegevoegd voor de omschrijving van de nodige actiepunten. Indien de keuringsformulieren periodiek worden geëvalueerd door het management ontstaat er inzicht in veel voorkomende afwijkingen en oorzaken. Als het management hiertoe verbetervoorstellen doorvoert, ontstaat een cyclus van continu verbeteren.
Suggesties voor aandachtspunten bij inspecties
Op basis van de ongevalsanalyse die door SZW voor de kunststof- en rubberindustrie is uitgevoerd, geven de onderzoekers de volgende aanbevelingen voor inspecties:
- Afscherming van (bewegende delen van) machines. Let hierbij op de mate van afscherming;
- Zorg dat de operators van de machines competent zijn (opleiding, instructie, toezicht);
- Markeer gevarenzones bij machines;
- Denk aan de ergonomie van machines;
- Zorg voor een goede noodstop inrichting van machines (zichtbaarheid, bereikbaarheid en juiste werking);
- Bevestig /veranker losse objecten in verband met valgevaar (gebruik van juiste middelen en methoden/procedures);
- Voorkom onterecht werken op ladders. Gebruik liever steigers of andere methoden voor werken op hoogte;
- Gebruik het juiste type ladder en zie toe dat alleen ladders in een goede conditie gebruikt worden. Denk hierbij aan anti-slip;
- Zie altijd toe op een goede plaatsing van ladders: op een vlakke ondergrond, voldoende stroef (dus geen natte vloer), voldoende lang, juiste hoek, gezekerd tegen verschuiven en
- Gebruik de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen consequent.
In de nota “GoedKeuren”, uitgegeven door het ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid wordt voor de keuring een klassenindeling van 0 tot en met 6 gehanteerd. Hoe groter de risico´s die het arbeidsmiddel met zich mee brengt, hoe hoger de indeling in de klasse. Er zijn mogelijkheden ontstaan om keuringen voor arbeidsmiddelen zelf uit te voeren. Op basis van de eisen die hieromtrent worden gesteld aan keurend personeel en de organisatie, kan de gebruiker van de arbeidsmiddelen beslissen of de keuringen (gedeeltelijk) in eigen beheer kunnen worden uitgevoerd of uitbesteed.